Skorzystaliśmy z wiedzy i doświadczenia pracowników Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu, Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, by jak najwięcej dowiedzieć się o retencji wodnej. Na czym polega? Kiedy ją stosować? I wreszcie – jak możemy pomóc? Wyjaśnia Agnieszka Jarmowicz.
Czym jest retencja wodna?
Retencja wodna to zdolność do gromadzenia i przetrzymywania wody przez pewien czas w środowisku abiotycznym i biotycznym. Dzięki retencji wodnej poprawiamy bilans w naszej zlewni, powięszamy zasoby wodne i zmniejszamy spływ powierzchniowy wody na rzecz odpływu gruntowego. W ten sposób woda, która odpływa ze zlewni jest oczyszczona. W środowisku możemy zatrzymać wodę powierzchniową, gruntową, w postaci opadów atmosferycznych, bądź też śniegu. Retencja powoduje zmniejszenie spływu powierzchniowego, jak i prędkości wody spływającej korytem rzeki, potoku czy też strumienia.
Retencja wodna wiąże się z zatrzymaniem wody na danym obszarze. Może dotyczyć retencjonowania wody w dużych zbiornikach, np. zaporowych, jak i małych: śródleśnych, śródpolnych oczkach.
Kiedy stosować retencję wodną?
Przede wszystkim należy zatrzymać się i zastanowić czy na danym terenie mamy prawidłowo funkcjonujący obieg wody i naturalną retencję wodną. Wtedy ważne, byśmy nie ingerowali, jeśli nie musimy, ponieważ przy dobrze funkcjonującym obiegu wody zasadne jest, by go zachować i nie zmieniać. To istotne, by zachowywać naturalną retencję wodną i ingerować dopiero tam, gdzie ją utraciliśmy.
Jak możemy ją zachować w środowisku? Przede wszystkim poprzez odtwarzanie naturalnych dolin rzecznych w miejscach, w których możemy to zrobić; poprzez przywracanie ekosystemów wodnych od wód zależnych; poprzez udrażnianie cieków, a więc tworzenie korytarzy ekologicznych – to miejsca, dzięki którym ichtiofauna wodna przemierza się w górę i w dół rzeki. Możemy zachować wodę w środowisku poprzez zachowywanie starorzeczy, utrzymywanie roślinności wodnej przy brzechach, tworzenie pasów zieleni izolacyjnej, tzw. ekotonów. Ważne są zadrzewienia, tworzenie zbiorników wodnych, odtwarzanie mokradeł i torfowisk, gdzie zostały zniszczone.
Czym jest mikroretencja?
Mikroretencja polega na gromadzeniu wody w wielu miejscach na danym obszarze. W praktyce polega ona na budowaniu niewielkich zbiorników wodnych rozproszonych w obszarze. Mikroretencja to również wykorzystanie urządzeń melioracji szczegółowych do gromadzenia wody. Najcenniejsze w obszarze mikroretencji będą oczka wodne, które są miejscem życia wielu roślin i zwierząt. Są ostoją płazów, służą jako wodopój dla zwierzyny leśnej, są miejscem gromadzenia się ptaków podczas przelotów. Tworzą zatem korytarz migracyjny dla organizmów żywych przemieszczających się przez teren. Są miejscem roślinności szuwarowej i wodnej, która wychwytuje biogeny i metale ciężkie z obszaru zlewni. Dzięki oczkom wodnym dochodzi do samooczyszczenia się obszaru i poprawy jakości środowiska wodnego.
Mikroretencja dotyczy zbiorników sztucznych i naturalnych. Mogą to być śródleśne oczka, powstałe w zagłębieniach terenu, jak i tworzone przez człowieka – służące poprawie warunków wodnych.
Każdy może pomóc!
Mikroretencja to skarb dla naszej ekologii. Tworzenie siedlisk oczek bądź zachowania naturalnych jest bardzo cenne, ponieważ to zasadniczo wpływa na zwiększenie bioróżnorodności danego terenu i zachowanie wody na tym obszarze.
Oczko wodne w ogródku także korzystnie wpływa na teren w pobliżu. Choćby pojawienie się w nim płazów i innych stworzeń ziemno-wodnych zwiększa bioróżnorodność i korzystnie wpływa na organizmy.
Artykuł przygotowany w ramach regionalnego cyklu edukacyjnego „Zielone ABC”, finansowanego ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
