Ruch pierwszym triumfatorem
Historia rywalizacji o Puchar Polski kobiet, podobnie jak w przypadku mężczyzn, rozpoczęła się w roku 1959. Pierwsza finałowa walka na starcie zgromadziła cztery drużyny. W dniach 14-16 czerwca, na boisku warszawskiej Agrykoli, regulamin zakładał grę „każdy z każdym”. Do stolicy przyjechały dwie drużyny z Chorzowa – Ruch i Start oraz Łącznościowiec Szczecin i Wybrzeże Gdańsk. Finałowe zawody początkowo nazwano o Puchar ZPRP im. Janiny Nowakowej zmarłej nagle, zaledwie dwa tygodnie wcześniej, zasłużonej działaczki sportowej. Nowakowa z sukcesami działała już w okresie międzywojennym, a w latach 1945-1948 była sekretarzem Polskiego Związku Piłki Ręcznej. Przez lata prowadziła kronikę związku, od roku 1959 była referentem prasowym tej organizacji. Prywatnie była żoną prezesa, Zygmunta Nowaka.
Może trudno w to uwierzyć, ale jeden z meczów pierwszej edycji rozgrywek o Puchar zakończył się wynikiem bezbramkowym. W ten sposób zakończyło się spotkanie pomiędzy drużynami z Chorzowa. Ostatecznie w zawodach triumfował Ruch, który w trzech spotkaniach stracił tylko jedną bramkę.
Komplet wyników:
Ruch – Łącznościowiec 11:1, Start – Wybrzeże 7:2, Ruch – Start 0:0, Łącznościowiec – Wybrzeże 6:2 Ruch Chorzów – Wybrzeże Gdańsk 11:0, Start Chorzów – Łącznościowiec Szczecin 2:2.
Tabela
| 1. Ruch Chorzów | 3 | 5 | 22:1 |
| 2. Start Chorzów | 3 | 4 | 9:4 |
| 3.Łącznosciowiec | 3 | 3 | 9:15 |
| 4.Wybrzeże | 3 | 0 | 4:24 |
Przez lata zmieniała się formuła rozgrywek o Puchar Polski (nazwa o Puchar ZPRP obowiązywała do roku 1969 włącznie). Triumfator został wyłaniany po jednym meczu finałowym lub turnieju Final Four. Ta ostatnia forma, wzorowana na Lidze Mistrzów, dość często była rozgrywana w ostatnim dziesięcioleciu. W tym roku drużynę, która sięgnie po to trofeum, wyłoni jedno spotkanie, w Gnieźnie; Hala Sportowo-Widowiskowa im. Mieczysława Łopatki. 4 czerwca o godz. 17:30 (transmisja w TVP Sport) na starcie staną zespoły MKS Zagłębie Lubin i MKS Perła Lublin. Dodajmy, że szczycące się mianem Pierwszej Stolicy Polski Gniezno po raz trzeci z rzędu będzie gospodarzem finałowej rywalizacji o Puchar Polski. W poprzednich dwóch edycjach triumfowało Zagłębie. Z kolei ostatni sukces w zawodach tej rangi lublinianek to rok 2018 (Kalisz).
Byzdra kontra Achruk
Po raz ostatni zespoły z Lubina i Lublina, walce o Puchar Polski, stanęły naprzeciw siebie w roku 2013. Wówczas areną zmagań była Hala Widowisko-Sportowa w Gdyni. Turniej był rozgrywany według reguł Final4. W półfinałach SPR Lublin pokonało Ruch Chorzów, a Zagłębie Lubin odprawiło z kwitkiem Vistal Łączpol Gdynia. Wielki finał dostarczył dużo emocji. „Ostatecznie „Miedziowe” zwyciężyły 26:21. Trzy zawodniczki z tamtych zawodów staną ponownie przed szansą wzniesienia na koniec zmagań Pucharu. Są to reprezentacyjne bramkarki – Weronika Gawlik i Monika Maliczkiewicz. Tą trzecią jest Kinga Achruk (wówczas grała pod panieńskim nazwiskiem Byzdra). Nasza kadrowiczka w finale zdobyła 14 bramek dla Zagłębia i została MVP turnieju. Tak wówczas pisał wysłannik magazynu „Handball Polska”: – Fenomenalnie radziła sobie Byzdra, która nie bała się brać na siebie odpowiedzialności w decydujących akcjach, nie zadrżała jej też ręka przy kolejnych rzutach z linii siódmego metra-.
W klasyfikacji wszech czasów w 56. edycjach Pucharu Polski kobiet najlepszym dorobkiem legitymuje się Montex/SPR Lublin – 11 triumfów. Miejsca na podium zajmują jeszcze Zagłębie Lubin (6 zwycięstw) i AKS Chorzów (5). W sumie szesnaście klubów żeńskich szczyci się zdobyciem Pucharu Polski.
ZDOBYWCY PUCHARU POLSKI – KOBIETY
1959 – RUCH CHORZÓW
1960 – RUCH CHORZÓW
1961 – AZS AWF WARSZAWA
1962 – RUCH CHORZÓW
1963 – NIE ROZGRYWANO
1964 – NIE ROZGRYWANO
1965 – NIE ROZGRYWANO
1966 – SOŚNICA GLIWICE
1967 – AZS WROCŁAW
1968 – AZS WROCŁAW
1969 – AZS WROCŁAW
1970 – SOŚNICA GLIWICE
1971 – POGOŃ SZCZECIN
1972 – AZS WROCŁAW
1973 – AKS CHORZÓW
1974 – NIE ROZGRYWANO
1975 – NIE ROZGRYWANO
1976 – SKRA WARSZAWA
1977 – AKS CHORZÓW
1978 – AZS AWF WROCŁAW
1979 – RUCH CHORZÓW
1980 – POGOŃ SZCZECIN
1981 – AKS CHORZÓW
1982 – AZS AWF WROCŁAW
1983 – AKS CHORZÓW
1984 – RUCH CHORZÓW
1985 – CRACOVIA KRAKÓW
1986 – POGOŃ SZCZECIN
1987 – AKS CHORZÓW
1988 – CRACOVIA KRAKÓW
1989 – AZS AWF WROCŁAW
1990 – SOŚNICA GLIWICE
1991 – NIE ROZGRYWANO
1992 – POGOŃ SZCZECIN
1993 – START EB ELBLĄG
1994 – START EB ELBLĄG
1995 – VIA WENA WARSZAWA
1996 – MKS MONTEX LUBLIN
1997 – MKS MONTEX LUBLIN
1998 – MKS MONTEX LUBLIN
1999 – EB START ELBLĄG
2000 – MKS MONTEX LUBLIN
2001 – MKS MONTEX LUBLIN
2002 – MKS LUBELLA MONTEX LUBLIN
2003 – KS ZGODA RUDA ŚLĄSKA
2004 – KS ZGODA RUDA ŚLĄSKA
2005 – KS NATA AZS AWFiS GDAŃSK
2006 – SPR ICOM LUBLIN
2007 – SPR SAFO ICom LUBLIN
2008 – KU AZS POLITECHNIKA KOSZALIŃSKA
2009 – MKS Interferie Zagłębie Lubin
2010 – SPR LUBLIN S.S.A.
2011 – KGHM METRACO ZAGŁĘBIE LUBIN
2012 – SPR LUBLIN S.S.A.
2013 – KGHM METRACO ZAGŁĘBIE LUBIN
2014 – VISTAL GDYNIA
2015 – VISTAL GDYNIA
2016 – VISTAL GDYNIA
2017 – MKS ZAGŁĘBIE LUBIN
2018 – MKS LUBLIN
2019 – MKS ZAGŁĘBIE LUBIN
2020 – MKS ZAGŁĘBIE LUBIN
